Pandemia COVID-19 przypomniała nam, że choroby zakaźne wciąż stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Choć wirus SARS-CoV-2 wciąż bywa w centrum uwagi, równie groźne bywają infekcje, które kiedyś wydawały się niemal wyeliminowane. Dziś naukowcy ostrzegają – niektóre z nich rozprzestrzeniają się z prędkością wręcz porażającą.
W świecie chorób zakaźnych kluczowym wskaźnikiem jest tzw. współczynnik reprodukcji, oznaczany literą R0. To liczba osób, które w średnich warunkach może zarazić jedna chora osoba. Jeśli wskaźnik przekracza 1, choroba ma potencjał do szybkiego rozprzestrzeniania się. Gdy spada poniżej tego poziomu, ogniska zachorowań wygasają. To miara zaraźliwości, a nie ciężkości przebiegu choroby – i dla niektórych infekcji jest naprawdę niepokojąco wysoka.
Odra – jedna osoba może zarazić setki
Nie ma chyba bardziej znanego przykładu wyjątkowo zaraźliwej choroby niż odra. Jej współczynnik R0 może sięgać nawet 18. Dla lepszego zobrazowania – jeden przypadek może w ciągu dwóch cykli transmisji wywołać aż 342 kolejne zakażenia.
Odra przenosi się drogą powietrzną, poprzez mikroskopijne kropelki wydzielane podczas kaszlu czy kichania. Choroba objawia się gorączką, kaszlem i charakterystyczną wysypką, a powikłania mogą być groźne, zwłaszcza dla niemowląt i osób z obniżoną odpornością.
Krztusiec – cichy, ale groźny
Nieco mniejszą, lecz nadal bardzo wysoką zaraźliwością cechuje się krztusiec, którego R0 wynosi 12–17. Bakteria idealnie odnajduje się w środowiskach, gdzie przebywa dużo dzieci, takich jak żłobki czy szkoły. Choroba objawia się przewlekłym, uporczywym kaszlem, który u niemowląt może prowadzić do bezdechów.
Choć szczepionka przeciw krztuścowi istnieje, nabyta odporność z czasem słabnie, co sprzyja ponownemu rozprzestrzenianiu się infekcji. Polskie dane z 2024 roku są alarmujące – zanotowano ponad 32 tysiące przypadków, co stanowi prawie 35-krotny wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim.
Ospa wietrzna – niepozorna, ale niebezpieczna
Ospa wietrzna również może rozprzestrzeniać się szybko, a jej współczynnik R0 wynosi 10–12. Choć u większości dzieci choroba przebiega łagodnie, dla noworodków, kobiet w ciąży i osób z obniżoną odpornością może mieć poważne konsekwencje. Charakterystyczne objawy to gorączka i swędząca wysypka, a infekcja łatwo rozprzestrzenia się w miejscach o dużym zagęszczeniu ludzi i słabej wentylacji.
COVID-19 i inne infekcje – wciąż groźne
Choć pandemia SARS-CoV-2 oficjalnie się zakończyła, wirus wciąż cechuje się wysoką zaraźliwością. Najłatwiej przenosi się w zamkniętych pomieszczeniach, zwłaszcza tam, gdzie przebywa wiele osób. Typowe objawy to dolegliwości grypopodobne, utrata węchu i smaku oraz duszności. Przebieg choroby bywa różny – od pełnego wyzdrowienia po poważne powikłania, takie jak zapalenie płuc czy opon mózgowo-rdzeniowych. Niestety, w niektórych przypadkach kończy się śmiercią.
Jak skutecznie chronić siebie i bliskich?
Eksperci zgodnie podkreślają, że dwie strategie mają największą skuteczność w walce z chorobami zakaźnymi. Pierwsza to szczepienia – chronią one nie tylko osobę zaszczepioną, ale również ograniczają liczbę osób podatnych na zakażenie w całej populacji.
Druga to podstawowe zasady higieny. Regularne mycie rąk, pozostawanie w domu po pojawieniu się objawów choroby czy noszenie maseczki w miejscach, gdzie mogą przebywać potencjalni nosiciele, wciąż są niezwykle istotne. Choć mogą wydawać się banalne, w rzeczywistości stanowią pierwszą i najskuteczniejszą linię obrony przed szybką transmisją chorób.
Pandemia COVID-19 pokazała, że świat nie jest gotowy na każdą infekcję, a niektóre choroby zakaźne potrafią rozprzestrzeniać się w sposób zaskakująco szybki. Wiedza, profilaktyka i odpowiedzialne zachowania mogą jednak znacząco ograniczyć ryzyko – dlatego warto traktować je poważnie, niezależnie od tego, czy mowa o odrze, krztuścu, ospie wietrznej czy COVID-19.
Codziennie dostarczamy dla Was najnowsze wiadomości z Nowej Soli i regionu.
