W postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego wykonawcy często spotykają się z decyzjami zamawiających, które budzą poważne zastrzeżenia – od odrzucenia oferty, przez wybór oferty konkurenta, po nieuzasadnione unieważnienie postępowania. W takich przypadkach realnym narzędziem umożliwiającym ochronę interesów wykonawcy jest wniesienie odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej. To jedyny środek, który pozwala oderwać sprawę od wyłącznej decyzji zamawiającego i przekazać ją do niezależnego organu, którego rozstrzygnięcie jest dla niego wiążące.
Zakres i przesłanki dopuszczalności odwołania
Odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej przysługuje na wszystkie czynności lub zaniechania zamawiającego, które naruszają przepisy ustawy – Prawo zamówień publicznych. Wbrew popularnej opinii, nie dotyczy ono wyłącznie momentu wyboru najkorzystniejszej oferty. Można je złożyć także na wcześniejsze etapy postępowania, takie jak:
- nieuzasadnione odrzucenie oferty,
- brak wezwania do uzupełnienia dokumentów,
- wadliwe ustalenie warunków udziału w postępowaniu,
- nieprawidłowe kryteria oceny ofert.
Po nowelizacji przepisów w 2021 roku odwołanie możliwe jest również w postępowaniach o wartości niższej niż progi unijne. Oznacza to, że wykonawcy mają obecnie większe możliwości działania także w mniejszych postępowaniach, w których wcześniej byli w praktyce pozbawieni realnej ochrony. To rozwiązanie ogranicza przypadki nieuzasadnionego unieważniania przetargów lub omijania przepisów przez zamawiających przy okazji udzielania zamówień o mniejszej wartości.
Nasze lokalne firmy również często ubiegają się o kontrakty na dostawy techniczne, instalacje przemysłowe czy usługi inżynieryjne. Tego typu zamówienia są zazwyczaj wysokowartościowe i skomplikowane technicznie. Gdy dochodzi do sporów, stawka jest wysoka. Doświadczeni prawnicy z warszawskiej kancelarii specjalizującej się w zamówieniach publicznych, podkreślają wagę szybkiej reakcji. Profesjonalna pomoc w odwołaniu do KIO może przesądzić o wyniku sprawy, szczególnie gdy grają milionowe kontrakty.
Terminy na wniesienie odwołania
Terminy na złożenie odwołania są krótkie i bezwzględne. W przypadku zamówień powyżej progów unijnych wynoszą 10 dni, natomiast w postępowaniach krajowych – zaledwie 5 dni. Liczy się je od dnia przesłania przez zamawiającego informacji o dokonaniu czynności, którą wykonawca chce zakwestionować. Z tego powodu każdy dzień opóźnienia może skutkować utratą prawa do złożenia odwołania, niezależnie od tego, jak poważne byłyby zarzuty. Na przykład, jeżeli wykonawca otrzymał e-mailem informację o odrzuceniu jego oferty we wtorek, a postępowanie dotyczyło zamówienia poniżej progów unijnych – ostatnim dniem na złożenie odwołania będzie poniedziałek. Liczenie terminów w zamówieniach publicznych wymaga dużej precyzji – zwłaszcza że termin biegnie od dnia przesłania informacji, a nie jej faktycznego odczytania.
Koszty postępowania przed KIO i zasady ich rozliczania
Złożenie odwołania wiąże się z obowiązkiem uiszczenia wpisu – opłaty, która zależy od rodzaju i wartości zamówienia. Dla postępowań o roboty budowlane wynosi ona 10 000 zł (poniżej progów unijnych) i 20 000 zł (powyżej progów). W przypadku dostaw lub usług – odpowiednio 7 500 zł i 15 000 zł. Wpis wpłaca się na rachunek Urzędu Zamówień Publicznych. Liczba zarzutów ani liczba części zamówienia objętych odwołaniem nie wpływa na wysokość tej opłaty. Warto też uwzględnić koszty związane z przygotowaniem odwołania przez prawnika – które w razie wygranej w dużej części mogą zostać zwrócone przez zamawiającego. Maksymalny limit zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wynosi 3600 zł.
W przypadku uwzględnienia odwołania przez Izbę – zarówno wpis, jak i ww. koszty pełnomocnika są zwracane przez zamawiającego. Jeśli jednak odwołanie zostanie oddalone, to wykonawca ponosi całość kosztów wpisu, a także może być zobowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez zamawiającego – także do wysokości 3600 zł.
Postępowanie przed KIO – przebieg i skutki odwołania
Samo wniesienie odwołania automatycznie wywołuje ważne skutki prawne – przede wszystkim wstrzymuje możliwość zawarcia umowy z wybranym wykonawcą do czasu wydania orzeczenia przez Izbę. To istotna ochrona interesów wykonawcy – nawet jeśli odwołanie ostatecznie nie zostanie uwzględnione, czasowy „stop” dla zamawiającego może być korzystny taktycznie.
Krajowa Izba Odwoławcza rozpoznaje sprawy szybko – ustawowo ma na to 15 dni od dnia wniesienia odwołania. W praktyce rozprawy wyznaczane są zazwyczaj w ciągu 7–10 dni. Postępowanie toczy się w formie jawnej rozprawy, podczas której obie strony mogą przedstawić swoje stanowiska i dowody.
Jeśli Izba uzna odwołanie za zasadne, nakłada na zamawiającego obowiązek powtórzenia określonej czynności lub wykonania tej, którą wcześniej zaniechał. Choć nie istnieje ustawowy termin na wykonanie wyroku KIO, zamawiający zobowiązany jest do jego niezwłocznego zrealizowania. Część zamawiających opóźnia się z jego wykonaniem, jednak przewlekłość ta może zostać wykorzystana przez wykonawcę jako dodatkowy argument lub środek nacisku.
Dlaczego nie warto działać pochopnie?
Przed złożeniem odwołania konieczna jest chłodna analiza sytuacji. Samo przekonanie wykonawcy, że został potraktowany niesprawiedliwie – nie wystarcza. Równie niebezpieczne bywa przedwczesne uznanie, że „nie warto walczyć”, zwłaszcza gdy odwołanie mogłoby zablokować podpisanie umowy z konkurencją i wymusić powtórzenie błędnej czynności.
Ocena szans powinna opierać się na znajomości przepisów, a także na analizie orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej w podobnych sprawach. To właśnie przeszłe rozstrzygnięcia mogą wskazać, jak Izba podchodzi do określonego typu naruszeń. Dobrze przygotowane odwołanie, oparte na argumentacji popartej praktyką orzeczniczą, zwiększa szansę na korzystny wynik postępowania. Czasami nawet w sprawach o niskim prawdopodobieństwie wygranej, odwołanie może mieć znaczenie strategiczne – pozwala zyskać czas, zmusić zamawiającego do rewizji swojego stanowiska, a niekiedy skłonić go do próby zawarcia ugody lub zmiany decyzji jeszcze przed rozprawą.
Odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej to jedyny formalny środek, który pozwala skutecznie zakwestionować niekorzystne decyzje zamawiającego i wstrzymać podpisanie umowy z konkurencyjnym wykonawcą. Choć procedura wiąże się z kosztami i bardzo krótkimi terminami, dobrze przygotowane odwołanie – poparte analizą orzecznictwa i odpowiednią argumentacją – może przesądzić o wyniku postępowania. Dlatego wykonawcy nie powinni rezygnować z tego narzędzia pochopnie, nawet jeśli na pierwszy rzut oka szanse na wygraną wydają się niewielkie.
Jeśli rozważają Państwo wniesienie odwołania do KIO lub potrzebują oceny zasadności działania zamawiającego – Kancelaria Jarzyński Brzeziński Partners służy wsparciem.
Jarzyński Brzeziński Partners – Odwołanie do KIO
ul. Jugosłowiańska 15b/40
03-984 Warszawa
kancelaria@jbp-law.pl
+48 502 342 502
Oddział przy Krajowej Izbie Odwoławczej:
Adgar Plaza A
ul. Postępu 17a
02-676 Warszawa
(piętro 1)
Codziennie dostarczamy dla Was najnowsze wiadomości z Nowej Soli i regionu.
