Uczeń słabowidzący funkcjonuje w klasie inaczej niż jego rówieśnicy. Niewielka zmiana oświetlenia, poziomu hałasu lub zmęczenia potrafi w kilka minut obniżyć jakość widzenia, a tym samym skuteczność uczenia się. Praca z dzieckiem słabowidzącym wymaga od szkoły przemyślanej organizacji przestrzeni, świadomego doboru metod pracy i uważnego wsparcia emocjonalnego, a nie jedynie zmiany miejsca w ławce.
Jak przygotować przestrzeń do pracy z dzieckiem słabowidzącym?
Przestrzeń klasy silnie wpływa na tempo męczenia się wzroku, poziom koncentracji oraz poczucie bezpieczeństwa ucznia słabowidzącego. Przemyślana organizacja sali ogranicza liczbę barier, z którymi dziecko mierzy się każdego dnia, jeszcze zanim rozpocznie się właściwa praca dydaktyczna.
W praktyce szczególne znaczenie mają:
- oświetlenie – stabilne, rozproszone światło, bez ostrych refleksów na tablicy i ekranach; unikanie sytuacji, w których promienie padają bezpośrednio w oczy, co obniża komfort widzenia i przyspiesza zmęczenie,
- ustawienie ławki – miejsce zapewniające możliwie najkrótszą i najprostszą linię widzenia do tablicy oraz osoby prowadzącej zajęcia; możliwość zastosowania dodatkowej lampki biurkowej, jeśli wymaga tego stan wzroku,
- kontrast i kolorystyka – stonowane, matowe barwy ścian, które nie konkurują z materiałem dydaktycznym; wyraźny kontrast między blatem a kartką oraz pomocami zwiększa czytelność tekstu i rycin,
- ograniczenie szumu wizualnego – redukcja nadmiaru plakatów, dekoracji i przypadkowych kartek, które podnoszą obciążenie percepcyjne,
- przewidywalna organizacja sali – stałe miejsca na przybory, pomoce optyczne i materiały, czytelnie wydzielone strefy (np. biblioteczka, kącik pracy cichej), co wspiera orientację w przestrzeni oraz samodzielność ucznia.
Jakie metody wykorzystać podczas terapii dziecka z dysfunkcją wzroku?
Dostosowanie metod polega przede wszystkim na zmianie formy przekazu, a nie obniżaniu wymagań edukacyjnych. Te same treści mogą zostać przedstawione w formie zgodnej z możliwościami percepcyjnymi ucznia słabowidzącego, przy zachowaniu pełnego poziomu merytorycznego.
Sprawdza się korzystanie z powiększonej czcionki, zwiększonych odstępów między wierszami, ograniczenie zbędnej grafiki oraz udostępnianie materiałów w wersji elektronicznej. Podział dłuższych zadań na krótsze etapy z jasno określonym celem zmniejsza ryzyko gwałtownego spadku wydolności wzrokowej.
Znaczącą rolę odgrywają również nowoczesne pomoce optyczne oraz technologie wspomagające. Lupy elektroniczne, programy powiększające i czytniki ekranowe zwiększają dostępność tekstów, natomiast odpowiednio dobrane ustawienia kontrastu ułatwiają przetwarzanie informacji.
Zaplecze merytoryczne dla tych działań tworzą studia z tyflopedagogiki, łączące wiedzę medyczną, pedagogiczną i praktykę pracy z uczniem o zróżnicowanych potrzebach. W przypadku kadry już pracującej w szkołach szczególnie przydatne okazują się studia podyplomowe z tyflopedagogiki, które koncentrują się na metodach pracy w grupie zróżnicowanej pod względem funkcjonowania wzrokowego, konstruowaniu indywidualnych programów terapeutycznych oraz współpracy z rodziną i poradnią. Sprawdź ofertę kierunku w Instytucie Rozwoju Edukacji: https://www.ire-studia.edu.pl/studia-podyplomowe/pedagogika-specjalna/edukacja-i-rehabilitacja-osob-z-niepelnosprawnoscia-wzrokowa-tyflopedagogika/.
Jak wspierać rozwój emocjonalny i społeczny dziecka słabowidzącego?
Dziecko, które systematycznie doświadcza nieporozumień związanych z ograniczeniami wzrokowymi, zaczyna unikać zadań wymagających wysiłku, często izolując się od innych uczniów. To właśnie dlatego atmosfera klasy, w której dysfunkcja wzroku traktowana jest jako element różnorodności, a nie powód do żartów czy stygmatyzacji, staje się istotnym czynnikiem chroniącym przed wycofaniem i sprzyjającym utrzymaniu motywacji do nauki.
Systematyczne ćwiczenie trasy do szatni, biblioteki czy stołówki, ustalanie stałych lokalizacji przedmiotów oraz omawianie strategii proszenia o pomoc wzmacnia poczucie sprawczości. Każde samodzielne dotarcie do celu, przygotowanie stanowiska pracy czy sprawne wykorzystanie pomocy optycznych staje się konkretnym doświadczeniem sukcesu, które podnosi motywację. Z czasem przekłada się to na większą gotowość do podejmowania zadań trudniejszych poznawczo oraz bardziej stabilne zaangażowanie w proces uczenia się.
Dlaczego warto kształcić się w zakresie tyflopedagogiki?
Współczesna szkoła coraz częściej spotyka się z uczniami o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych, w tym z dysfunkcjami wzroku. Dlatego rośnie znaczenie systemowego podnoszenia kompetencji kadry. Placówki, które korzystają z oferty szkoleniowej wyspecjalizowanych podmiotów, na przykład Instytutu Rozwoju Edukacji (https://www.ire-studia.edu.pl/), uzyskują dostęp do aktualnej wiedzy, superwizji oraz praktycznych narzędzi.
Inwestycja w rozwój kompetencji kadry, poprzez szkolenia oraz specjalistyczne kierunki, takie jak studia podyplomowe z tyflopedagogiki, przekłada się na bardziej świadome, skuteczne i empatyczne wsparcie ucznia słabowidzącego. Dzięki temu szkoła staje się miejscem, w którym dziecko nie tylko realizuje podstawę programową, lecz także realnie rozwija samodzielność, poczucie sprawczości i gotowość do dalszej edukacji.
Codziennie dostarczamy dla Was najnowsze wiadomości z Nowej Soli i regionu.
